Gitaristler İçin Temel Jazz Teorisi (Modlar)

Bu içeriğin daha güncel, kısa ve net hali için tıklayın: Jazz Modes Guitar Cheat Sheet

---

Jazz teorisinde 7 temel gam vardır. Bunlar;

Ionian. Majör gam olarak da bilinir. Joe Satriani’nin “I Believe” adlı parçasında duyulabilir.

Dorian. Joe Satriani’nin “Cool #9” adlı parçasında duyulabilir.

Phrygian. Türk pop ve arabesk müziğinde de sık sık kullanılan bu gam, Joe Satriani’nin “War” adlı parçasında duyulabilir.

Lydian. Genelde sihirli bir hava yaratmak için kullanılan bu gam, Joe Satriani’nin “Flying In A Blue Dream” adlı parçasında duyulabilir.

Mixolydian. 7’li gam olarak da bilinir. Joe Satriani’nin “Summer Song” adlı parçasında duyulabilir.

Aeolian. Minör gam olarak da bilinir. Joe Satriani’nin “Forgotten” adlı parçasında duyulabilir.

Locrian. Birçok İspanyol parçasında duyulabilir.

Bir oktav içerisinde 12 nota bulunduğunu düşünürsek, özgürce Jazz çalmak isteyen birinin toplamda 12 x 7 = 84 farklı pozisyonu ezbere bilmesi gerektiği gibi bir sonuç çıkar ortaya. Ne var ki, bu doğru değildir. Öğrenilecek küçük bir kısayol sayesinde, sadece 12 notaya ait minör gamını bilen biri, istediği herhangi bir tonun herhangi bir gamında solo atabilir. Bu kısayol, tonlar ve gamlar arasındaki ilişkiyi bilmeye dayanıyor.

Örneğin; A Minör gamı üzerindeki notalar, aynı zamanda C Ionian, D Dorian, E Phrygian, F Lydian, G Mixolydian, A Aeolian (hadi ya!) ve B Locrian gamlarının notalarıdır. Bu yüzden, A Minör üzerinde solo atabilen biri, A Minör gamının notalarını kullanarak C Ionian, D Dorian, …, B Locrian gamında solo atabilir. Yani; çalan parçanın tonu (mesela) D Dorian ise, sizin solo atmanız gereken ton A Minör’dür. Parçanın tonu F ve gamı F Lydian ise, sizin solo atmanız gereken gam yine A Minör’dür.

Bu durumda;

Aeolian = Söz konusu notanın minör gamında solo atabilirsin

Locrian = 2 yarım ses geri (veya 10 yarım ses ileri) git, bulduğun notanın minör gamında solo atabilirsin

Ionian = 3 yarım ses geri (veya 9 yarım ses ileri) git, bulduğun notanın minör gamında solo atabilirsin

Dorian = 5 yarım ses geri (veya 7 yarım ses ileri) git, bulduğun notanın minör gamında solo atabilirsin

Phrygian = 7 yarım ses geri (veya 5 yarım ses geri) git, bulduğun notanın minör gamında solo atabilirsin

Lydian = 8 yarım ses geri (veya 4 yarım ses ileri) git, bulduğun notanın minör gamında solo atabilirsin

Mixolydian = 10 yarım ses geri (veya 2 yarım ses ileri) git, bulduğun notanın minör gamında solo atabilirsin

Yukarıdaki aralıkları ezberlemek zorunda da değilsiniz. Benim tercih ettiğim kolay bir yöntem, piyano üzerindeki beyaz tuşları gözünüzde canlandırmaktır. Bildiğiniz gibi; piyanodaki “beyaz” bir oktav C-D-E-F-G-A-B şeklinde gider. Bu tuşlara sırayla Ionian, Dorian, Phrygian, Lydian, Mixolydian, Aeolian, Locrian kelimelerini atadığınızı düşünün. Bu gamlarda solo atmak için A Minör gamını kullanacağınızı düşünerek, herhangi bir tona ait solo gamını bulmak için kaç nota kaydırmanız gerektiğini gözünüzde piyanoyu canlandırarak bulabilirsiniz.

Bu hesaplama yöntemini yukarıdaki örnek parçalara uygulayalım.

I Believe’in tonu G ve gamı Ionian olduğuna göre, kullanılması gereken solo gamı (3 yarım ses geri gidersek) E Minör olacaktır.

Cool #9’ın tonu C ve gamı Dorian olduğuna göre, kullanılması gereken solo gamı (5 yarım ses geri gidersek) G Minör olacaktır.

War’ın tonu E ve gamı Phrygian olduğuna göre, kullanılması gereken solo gamı (5 yarım ses ileri gidersek) A Minör olacaktır.

Flying In A Blue Dream’in tonu C ve gamı Lydian olduğuna göre, kullanılması gereken solo gamı (4 yarım ses ileri gidersek) E Minör olacaktır.

Summer Song’un tonu A ve gamı Mixolydian olduğuna göre, kullanılması gereken solo gamı (2 yarım ses ileri gidersek) B Minör olacaktır.

Forgotten’ın tonu C ve gamı Aeolian olduğuna göre, kullanılması gereken solo gamı C Minör olacaktır.

Alıştırmalara, adı geçen örnek parçaların üzerine ilgili Minör gamlarda solo takılarak başlayabilirsiniz. Parçaların orijinal sololarının da (modülasyonları hariç tutarsak) aynı minör gamlar üzerinde yürüdüğünü görüp şaşırabilirsiniz!

Not: Yazıdaki terminolojik düzeltmeleri için Serkan Emre Çiftçi’ye teşekkür ederim.

Advertisement