Phi Sayısı ve Müzik

Dogada “phi sayisi” denen bir oran vardir. Bu orani; ayciceklerin cekirdeklerinin donus acilarindan tut, insan anatomisinin orantilarina kadar her yerde bulabilirsin.

Bu sayi, kabaca 1.618’dir. Ve Fibonacci sayilari da sonsuza dogru yaklastikca, bir sonraki sayinin bir onceki sayiya bolumu Phi’ye yaklasir. Mesela 1, 1, 2, 3, 5, 8, 13, 21, 34 diye gidiyor ya; 34/21, phi sayisina 21/13’den daha yakindir.

Gelelim muzik tarafinda… Normalde, her bir notanin dogal harmonik sesleri vardir (benim rezonans dedigim sey). Mesela Overdrive durumundaki bir elektro gitarda la teline vurup biraz Feedback yaptirirsan, la’nin yani sira (yaklasik olarak) Do#, Mi, Si gibi notalar da duyabilirsin.

Ayni rezonans, kendini gurultuye karsi sagirlastirabilirsen, bir sac kurutma makinasinda, vapur motorunda, camasir makinesinde, havalandirma tesisatinda, vs de duyulabilir.

Major gami dedigimiz sey, dogal olarak tinlayan bu rezonans notalarinin 1-2 eklemeyle birlikte bir araya getirilmesiyle olusturulmustur. Matematik ve fizik yardimiyla, birlikte guzel tinlayan bu araliklarin frekanslari tespit edilmis ve boylece tonal muzik sistemi ortaya cikmistir. Modern enstrumanlarin akordlari da buna gore yapilir. Dogal rezonans notalarinin bir araya gelmesine major gam denmistir. Major gamdan minor, yedili gibi ek gamlar icat edilmistir ama dogal degildir bunlar. Daha da dejenere edilerek modal ve atonal yaklasimlar olusmustur diyebiliriz, kronolojik olarak boyle olmasa da…

Tabii burada ufak bir not eklemek zorundayim: Dogada bulacagin rezonans sesleri hep dalga halindedir; yani mesela vapur motorunda duyacagin do, klavyede duyacagin do gibi sabit degildir. Cok fazla yaklasmadan, Si ve Do# arasinda dalgalanan bir Do’dur, dolayisiyla rezonans notalari da dalgalanir surekli. Dogadaki rezonansin etkileyiciligi de buradan gelir. Insan yapimi enstruman kullanarak bu rezonansa yaklasabilen muzik tarzi cok azdir; ornek olarak Sitar Drone gibi bazi hint calgilari, Didgeridoo gibi bazi aborjin calgilari ve adini su anda hatirlayamadigim bazi Shaolin enstrumanlarini verebilirim. Belli bir teknik kullanildiginda insan sesi de buna ornek olabiliyor, duymuslugum var.Batida ne yazik ki pek ornegi yok; bazi elektro gitaristler harmonik ve Feedback’ler yardimiyla yaklasabiliyor bu dogal rezonansa.

Advertisement