Kuran’da Hüküm ve Gerekçe

Kuran’ı Kerim’in pek çok yerinde; hüküm ve gerekçe bir arada verilmiştir. Bu durumda; hüküm ve gerekçeyi bir arada değerlendirerek, ayetin indirilme amacını sezebilir ve hayatımızdaki düzenlemeleri bu sezgi doğrultusunda yapabiliriz.

Örneğin, at yetiştirme ile ilgili ayeti inceleyelim.

“O halde onlara karşı toplayabildiğiniz kadar kuvvet ve savaş atları hazırlayın ki, bununla hem Allah’ın, hem de sizin düşmanınız olan bu insanları, hem de sizin bilmediğiniz, ama Allah’ın bildiği başka düşmanları yıldırıp caydırabilesiniz; ve bilin ki, Allah yolunda her ne sarfederseniz, size bütünüyle ödenecek ve size haksızlık yapılmayacaktır.” (8:60)

Bu ayete baktığımızda, karşımıza hüküm olarak savaş atı yetiştirme tavsiyesi çıkmaktadır.

Gerekçe olarak ise, bilinen veya bilinmeyen düşmanları caydırma fikri verilmiştir. İnsanın henüz bilemediği düşmanları da olabileceğini, o yüzden caydırıcılığı sakin zamanlarda da elden bırakmaması gerektiği yönünde de bir işaret bulunmaktadır.

Hüküm ve gerekçeyi bir arada değerlendirdiğimizde; güçlü bir insan topluluğuna kimsenin kolay kolay saldıramayacağını, dolayısıyla caydırıcılık etkisiyle bir çatışmanın daha başlamadan sona erebileceği sonucuna varıyoruz.

Bu sezgiye ulaştığımız noktada; bir de günün şartlarına göz atmak lazım. Bugün; uçaklar, füzeler, denizaltılar, insansız araçlar gibi modern savaş araçları kullanılmaktadır. Bunun yanı sıra; politik, ekonomik, psikolojik, vb öğeler de söz konusudur.

Kuran’da dile getirilen hükmü, gerekçesini bir kenara bırakıp kelimesi kelimesine uygulayan ve at yetiştiren bir toplum, herhangi bir caydırıcılık sağlayamaz.

Hüküm ve gerekçeyi bir arada değerlendirip, ortaya çıkan sezgisel anlama göre davranan bir toplum ise; kendi şartlarında caydırıcılık sağlayacak unsurlar ne ise, onlara ağırlık verecektir.

Kuran araştırmalarında ortaya çıkan hüküm ve gerekçeleri aynı yaklaşımla değerlendirmek; kitaptaki prensipleri sadece indiği çağa hapsetmekten kurtarıp günümüz şartlarında uygulanabilecek hale getirecektir.

Bu konuya verilebilecek diğer örnekler için, Kuran’da Kadın Giyimi ve Kuran’da Kadın Şahitliği bölümlerini inceleyebilirsiniz. Hüküm & gerekçe verilmiş bazı ayetler, müteşabih türde olacaktır.

Ancak şuna da dikkat etmeliyiz. Kuran’daki bazı ayetlerin hükümleri, uzun yıllar sonra anlaşılmıştır. Hükme ait gerekçeyi net anlayamadığımız durumlarda bunu hatırlamakta fayda var. Bu konu, Zamanla anlaşılan ayetler bölümünde incelenmiştir.

Kuran’daki bazı hüküm ve gerekçeleri günümüze uyarlarken, bazılarını da gerekçeyi bir kenara bırakıp sadece hüküm olarak ele alan ve empoze eden kaynaklara dikkat etmenizi tavsiye ediyorum. Bu yaklaşım, Kuran’ın evrenselliğine ve her zamana uygun bir kitap olmasına gölge düşürür.

Advertisement