Gitarda Dip Gürültüsü ve Çözümleri

Eğer gitarınızdan dip gürültüsü geliyorsa, bunun genelde iki sebebi olabilir: Manyetikleriniz veya bulunduğunuz mekanın elektrik sistemi. Bu yazıda, bu problemleri inceleyip olabilecek çözümleri tartışacağız.

Manyetik Kaynaklı Gürültü

Single Coil bir gitar manyetiğinin içerisinde, tek yöne doğru sarılmış bir bobin bulunmaktadır. Bu bobin soldan sağa doğru sarıldıysa +100 polaritede, sağdan sola doğru sarıldıysa -100 polaritede olacaktır.

Manyetiğiniz, radyo antenlerine benzer bir şekilde, havadan yayılan elektromanyetik frekansları algılamaktadır. Eğer odanızda elektromanyetik dalga yayan hiçbir cihaz yoksa ve elektrik tesisatınız da temizse, Single Coil manyetiğinizi hiçbir dip gürültüsü olmadan kullanabilirsiniz.

Ancak; sahneye çıktığınızda işler değişir. Mekanda; buzdolabı, ışık sistemi, ekranlar, vb cihazlar bulunacak ve elektromanyetik dalga yayacaktır. Gitar manyetiğiniz bunlara maruz kaldığında; hiçbir nota vurmasanız bile bir dip gürültüsü yaymaya başlar.

Farklı yönlere dönerek elektromanyetik dalgaların gitarınıza çarpmamasını sağlayabiliyorsanız ve konser boyunca o yönde çalabilecekseniz, sorunu basit bir şekilde çözebilirsiniz. Ancak; bu yöntemin işe yaramayacağı pek çok durum olabilir.

Humbucker manyetikler, bu tarz bir dip gürültüsüne sahip değildir. Bilmeyenler için; Humbucker manyetikler iki Single coil manyetiğin aynı anda çalıştığı bir manyetik türüdür. Humbucker içerisindeki manyetiklerden biri soldan sağa (+100), diğeri ise sağdan sola (-100) sarıldığı için, birbirlerinin polaritesini sıfırlar ve elektromanyetik dalgalardan etkilenmez hale gelirler. Humbucker tonlarını seviyorsanız, Single Coil yerine Humbucker manyetik tercih ederek manyetik kaynaklı dip gürültüsüne sonsuza dek veda edebilirsiniz.

Telecaster veya Jazz Bass gibi iki Single Coil manyetiğe sahip gitarların da manyetikleri genelde ters sarılmıştır (biri soldan sağa, diğeri sağdan sola). İki manyetiği aynı anda etkinleştirerek Humbucker efekti yaratabilir ve dip gürültüsünden kurtulabilirsiniz. Aynısı, Stratocaster gitarların Neck + Mid veya Bridge + Mid şeklindeki ara pozisyonları için de geçerlidir.

Precision Bass‘ta ise Split Coil bir manyetik bulunur. Yani; ikiye bölünmüş tek bir manyetik vardır ve bu parçalar yine birbirinin aksi yönünde sarılmıştır. Humbucker mantığına sahip bu Single Coil manyetik sayesinde, gürültüsü önlenmiş olur. Bu mantığı takip eden ve geliştiren Aguilar, kendi içinde iki zıt sarıma sahip ama Single Coil özelliği taşıyan Jazz Bass manyetikleri üretmektedir. Başka gitarlara yönelik benzer manyetikler üreten başka firmalar da var elbette. Bu tarz manyetikleri tercih ederek; hem Single Coil sound’u alabilir hem de dip gürültüsünü kesebilirsiniz.

MusicMan, HS modellerinde Single Coil manyetiğin yanına bir de Ghost Coil manyetik eklemektedir. Bu manyetik, gövdenin içine gizlidir ve herhangi bir ses üretmez. Tek görevi, Single Coil manyetiğe ters sarımlı bobini ile Humbucking etkisi yaratmak ve dip gürültüsünü kesmektir. Ghost Coil barındıran bir gitar tercih ederek veya gitarınızı modifiye ettirip bir Ghost Coil ekleterek bu çözümü uygulayabilirsiniz.

Lakland 55-02 modellerinde, her bir manyetik Split Coil olarak sarıldığından, hangi manyetik kombinasyonunu seçerseniz seçin dip gürültüsü gelmemektedir.

Ancak; Humbucker, Split Coil veya Ghost Coil çözümlerinin her biri, ton değişikliği anlamına gelmektedir. Vintage Single Coil Sound’undan mümkün mertebe feragat etmek istemiyor ancak yine de dip gürültüsünü kesmek istiyorsanız, o halde yardımcı pedal kullanmayı önerebilirim.

Önerebileceğim ilk pedal, Electro Harmonix’in Hum Debugger pedalı. Bu pedal, manyetiğinizin dip gürültüsünü tespit ederek 60 Hz civarındaki dip gürültüsünü EQ modifikasyonuyla devreden çıkarır ve sisteme temiz bir ses gitmesini sağlar. Forumlarda bu pedalı kullanan bazı kişiler gitarlarının tonunu değiştirdiğini, bazıları değiştirmediğini, bazıları ise ton değişikliğinin (özellikle mix içerisinde) gözardı edilebileceğini söylüyor. Ben bas gitarımda pek bir ton değişikliği hissettiğimi söyleyemem, gayet memnundum.

Bir diğer pedal türü ise, Noise Gate olabilir. Pek çok marka Noise Gate pedalı üretmektedir. Bu pedalların özelliği, belli bir Volume seviyesinin altındaki sinyali sisteme hiç göndermemektir. Bu sayede; gitarı çalmadığınızda, görece düşük bir ses seviyesinde olan dip gürültüsü sisteme gitmeyecektir. Çalmaya başladığınızda dip gürültüsü de sisteme gidecek, ancak kendi notalarınızın Volume’ünün çok altında kaldığından izleyici bunu muhtemelen hissetmeyecek / duymayacaktır. Noise Gate’in dezavantajı ise; dinamik bir çalıma sahipseniz, görece sessiz çalmak istediğiniz notaları da kesme riskidir.

Elektrik Kaynaklı Gürültü

Bu ikinci tarz dip gürültüsü, gitarınızın manyetiği ile doğrudan ilişkili değildir. Daha ziyade, mekandaki elektrik altyapısı ve topraklama ile ilgilidir.

Türkiye’deki prizlerde iki soket bulunur. Bunlardan biri elektrik, diğeri topraktır.

İdeal durumda; elektrik sistemine bağlı tüm cihazların elektrik / toprak polaritesi aynı olmalıdır. Ancak; pozitif ve negatif polariteye sahip cihazları aynı altyapıya bağladığınızda; elektrik ve toprak savaşmaya başlar. Bu savaş, hoparlörlere dip gürültüsü olarak yansıyacaktır.

Bu problemi elimine etmenin yolu, cihazları sırayla fişten çekerek problemi neyin yarattığını anlamaktan geçer. Problemli cihaz vazgeçilebilir bir cihaz ise, konser sırasında fişe takmayarak veya (varsa) alternatif bir tesisata takarak problemi çözebilirsiniz.

Bazı DI Box / amfilerde “Ground Switch” diye bir düğme bulunur. Bu düğme, cihazın polaritesini ters çevirmektedir. Tesisattaki cihazların Ground Switch’ine basarak polaritelerini çevirmeyi deneyebilirsiniz. Pek çok örnekte, dip gürültüsünü bu şekilde hallettim.

Güç Kaynağı Sebebiyle Gürültü

Bazen, Pedalboard üzerindeki güç kaynağı ile pedallar arasında bir uyumsuzluk varsa dip gürültüsü olabilir. Bunu nasıl çözdüğümü How I Got Rid of Pedalboard Noise yazımda paylaştım.

Advertisement